Almanya’da doğum yapacak anneler için Doğum İzni ve Ebeveyn parası

Almanya’da hamile kadınların hakları 

İşyerimde hamile kadınlara yasal haklarla ilgili kısa bir eğitim veriliyor. Almanya’da kısa süreden beri bulunduğum için konu hakkında hiç bilgim yoktu. Böyle bir eğitim benim çok işime yaradı. Bu konu hakkında internet üzerinde az sayıda Türkçe kaynak bulunduğu için Almanya’da hamile kadının haklarını A’dan Z’ye anlatarak, bilgi sahibi olmak isteyenlere detaylı bir kaynak sunmak istedim. Sorularınızı yorum bölümüne yazabilirsiniz.

Öncelikle güzel haber: Gelişmiş 21 ülke arasında yapılan araştırmalara göre İsveç ve Almanya 47 haftalık ücretli doğum izni ile ilk sırada yer alıyor. (Kaynak : Habertürk)

Bu yazıyı yazdıktan sonra özelden gelen soruların çoğu Türkiye’de yaşayıp Almanya’ya doğum yaptığımda bebeğim/çocuğun Alman vatandaşlığı hakkından yararlanabilecek mi şeklindeydi.

Almanya’da oturma izniniz yoksa yani turist vizesiyle Almanya’ya geliyorsanız hastane ile ilgili oluşacak tüm masrafları kendiniz karşılamak zorundasınız. Almanya doğum yoluyla vatandaşlık veriyor fakat şartları ABD’de doğum yapmak kadar kolay değil:

• Anne ya da babadan biri en az 8 yıl Almanya’da yaşamış olup, sınırsız oturma iznine sahip olması gerekiyor. (Aufenthaltstitel : Niederlassungserlaubnis)
• Oturma izniniz yoksa doğacak çocuğunuz 21 yaşına kadar 8 yıl Almanya’da yaşamış ya da 6 yıl okula gitmiş olması gerekiyor.

Almanya’da gebelik takibi , Almanya’da doğum yazılarımda Türkiye’den gelecekler için tahmini hastane masrafları ile ilgili bilgiler de bulunuyor.

Almanya’da oturma izniniz var fakat Türkiye’de yaşıyor/çalışıyorsanız Türkiye’deki sağlık sigortanız (eğer özel olarak yaptırdığınız yurt dışı sağlık sigortası değilse) Almanya’daki doğum masraflarınızı ödemeyecektir. Almanya’da ücretsiz doğum yapmak istiyorsanız ikamet adresiniz (belediyede kayıtlı olduğunuz ev adresiniz) ve zorunlu ya da isteğe bağlı bir sağlık sigortanız (Krankenkasse) olması gerekiyor. Böylece gebelik ve doğum masrafları sağlık sigortanız tarafından karşılanabilir. (Bu tarz karışık durumlar için en doğru bilgi sağlık sigortasını yaptırdığınız firmadaki yetkililerle birebir konuyu görüşmek.)

Almanya’da doğurganlığın azalması ile genç nüfusun hızla azalmasıyla geçtiğimiz yıllarda devletin aldığı önlemler arasında doğum parası, doğum yardımı,  öğrenimini tamamlayıncaya kadar çocuk parası ve çalışan annelere sunulan haklar var. Türkiye’de yaşayıp turist / ziyaret vizesi ile (C tipi vize) Almanya’da doğum yapanlar bu haklara sahip değildir. Tüm bu anlatacağım sosyal haklara sahip olmak için geçerli oturum iznine sahip olmanız gerekiyor. Detaylarına gelince:

1. Almanya’da çalışan anne adaylarının yasal doğum izni kaç hafta?

Doğumdan 6 hafta önce anne adayı doğum iznine çıkabilir. Anne adayı bu sürede kendi kararı ile çalışabilir. Çalışması durumunda bu süre doğum sonrası döneme taşınamaz. Fakat yasalar gereği doğumdan sonraki 8 hafta anne adayının çalışması kesinlikle yasaktır.

2. Almanya’da yasal doğum izni boyunca maaş ödeniyor mu?ve Mutterschutzgeld ne kadar?

Evet. İşveren bu yasal izin boyunca yani toplam 14 hafta boyunca çalışanına sağlık sigortası tarafından karşılanan (14 hafta için sağlık sigortası (Krankenkasse) da günlük 13 Euro öder ) kısmı hariç tutarak maaşını öder.

Kaba bir hesapla 1950 Euro net maaş alan bir kişi maaşının 30 çalışma gününe bölünmüş hali ile günlük 65 Euro maaş alır. 13 Euro Krankenkasse (sağlık sigortası) tarafından karşılandığı için 52 Euro günlük net ücreti 14 hafta ile çarpılır ve yasal doğum süresi için bu ücret hesabına yatırılır. Bu örneğe göre işveren 3640 Euro, Krankenkasse de 910 Euro ödeyecektir.

3. Çalışan anne-babalar için Elternzeit (Ebeveynlik izni) kaç ay?

Ebeveynlik izni çocuğun üçüncü doğum gününe kadar alınabilir. Ebeveynlik izni süresince eyalet, bir ebeveyni en fazla on iki ay, diğerini en az iki ay talep edebilecek şekilde, en fazla 14 ay boyunca finansal anlamda destekler.

Ebeveynlik izni süresince, her ebeveyn haftada en fazla 30 saat yarı zamanlı çalışabilir.

4. Almanya’da Elterngeld (Annelik/Ebeveynlik parası ya da doğum parası) ne kadar süreyle alınır ve ne kadardır? 

Ebeveynlik parası yani Elterngeld doğumdan sonra çocuğuna kendi bakmak isteyen ve bu nedenle çalışamayan ebeveynlere devlet tarafından sağlanan bir destektir.

“Almanya’da doğum yapmış kadına maaş bağlıyorlar” diye yazılan gazete haberlerinde aslında doğum sonrası tercihe göre bir ya da iki sene boyunca doğumdan önce çalışan annelere maaşının yaklaşık yüzde 67‘sinin ödenmesidir.

Ebeveynlik yardımı için yapılan hesaplama kabaca şöyledir. (Hesaplama çok detaylı ve epey karışık, bu hesaplama için Almanya’da kitap bile mevcut)

Doğum öncesinden başlayarak hesaplanan son bir yıllık toplam net gelirin 12’ye bölünmesiyle “ortalama aylık gelir” hesaplanır. Hesaplanan ortalama aylık gelirin yüzde 67′si ebeveynlik izni boyunca ebeveyne ödenir. Ebeveynlik parasında limit 1800 Euro olarak belirlenmiştir. Ortalama aylık gelirin %67’si 1800 Euro’dan fazla bile olsa üst limit 1800 Euro ödenir.

Örnek vermek gerekirse, aylık geliri 1000 Euro olan bir kişi doğum sonrası 670 EUR Ebeveynlik yardımı alacaktır.

Anne ve baba ebeveynlik iznini beraber paylaştıkları takdirde birlikte 14 ay; her iki ebeveyn çalışmayı bırakıp evde birlikte bebek bakıyorsa 7 ay; ebeveynlerden biri tek başına 12 ay ebeveynlik parası almaktadır. Tek başına çocuk yetiştiren ebeveyn (anne ya da babanın birlikte olmaması durumunda) 14 ay para alma hakkına sahiptir.

Yeni yasaya göre Elterngeld’e ek olarak Elterngeldplus şeklinde bir ödeme şekli daha oluşturmuşlar. Ebeveynlerden biri Elternzeit (annelik izni) alarak tek başına 12 ay evde kalacaksa bu 12 ay boyunca örneğin aylık 1000 Euro para ödenecektir. Aynı kişi 24 ay Elternzeit (annelik izni) alarak evde kalmayı planlıyorsa Elterngeldplus tercih edebilir. Bu durumda 24 ay boyunca aylık 500 Euro para ödenecektir.

Elterngeld (Annelik/Ebeynlik parası) alan kişilere devlet hafta da en fazla 30 saat çalışmaya da müsaade ediliyor.

Elterngeld başvurusu doğumdan hemen sonra yapılmalıdır. Doğumdan 3 aydan sonra yapılan başvurularda geriye dönük ödeme yapılmıyor. Linkte eyaletlere göre dolduracağınız formlar yer almaktadır.

Formla birlikte:

• Hastaneden alınan Geburtsurkunde für Elterngeld (Elterngeld için doğum sertifikası)
• En son tarihli vergi bildiriminiz (Letzter Steuerbescheid)
• Yabancı uyruklular için (Burada ikamet eden) Pasaport kopyası ve oturma izni kopyası

Posta ile başvuru merkezine gönderilmelidir.

5. Anneyi koruma yasası yani Mutterschutz ne demek?

Anne adayının, iş yerinde sağlık risklerine maruz kalması durumunda bireysel iş yasağı alma hakkı vardır. Örneğin; kreşteki çocuklardan bulaşıcı hastalık kapma riski nedeniyle hamile kreş öğretmeni bireysel iş yasağı alıp doğum iznine daha önce çıkabilir. Bir diğer örnek kimyasal madde ile temas halinde çalışanlar ya da radyoloji uzmanları da risk grubundadır ve bireysel iş yasağı alma hakkı vardır. Riskli hamileliği olan ya da erken doğum riski taşıyan anne adayları da bireysel iş yasağı alma hakkına sahip.

İşveren tarafından bireysel iş yasağının geçerli olabilmesi için anne adayının tıbbi bir sertifikaya ihtiyacı var. Her aile hekimi böyle bir sertifika verebilir. Açıklama bölümünde anne adayının hiç çalışmaması gerektiği veya yalnızca sınırlı bir süre çalışabileceği bilgisi mutlaka bulunmalı.

Hamile kadın için çalışma yasağı varsa ödemeyi işveren yapmaya devam ediyor. Belli bir miktarını daha sonra sağlık sigortası (Krankenkasse) tarafından işveren geri alıyor.

Hamile olduğumu çalıştığım şirkette resmi olarak paylaştıktan sonra yöneticim iş yeri hekimine yönlendirerek görüşme yapmamı istedi. İşyeri hekimi bu görüşmede çalışma ortamım ile ilgili sorular yöneltti ve risk analizi yaparak resmi kurumlara göndermek üzere bir rapor yazdı. Çalışma ortamım bireysel iş yasağı gerektirmiyordu. Bu nedenle yasal süre boyunca çalışmamda bir sakınca yoktu. Yine yasalar gereği fazla çalışma yapmam yani mesaiye kalmam yasaktı.

Ayrıca :

Gebeliğin üçüncü ayından itibaren, hamilelerin her türlü ulaşım araçlarında (otobüs, taksi, tren, uçak) şoför, kontrolör, şef veya hostes olarak çalışmasına izin verilmemektedir. İşveren hamile bir kadına uygun başka bir iş teklif etmelidir. Eğer bunu yapamazsa, çalıştırmadan ona tam maaş ödemeye devam etmelidir.

Montaj hattında çalışan anne adayı gebeliğin beşinci ayından itibaren dört saatten fazla çalışmasına izin verilmez. Çalışma saatleri içinde, işveren, yeterli dinlenme süreleri vermelidir. Saat 18.00’den sonra gece ve pazar çalışması yasaktır.

1 Ocak 2018’den beri, öğrenciler de annelik koruma yasası tarafından korunmaktalar. (Zorunlu stajını tamamlamaları halinde) Özel durumlar için linke bakabilirsiniz.(§ 1 Abs. 2 Nr. 8 MuSchG)

Mutterschutz döneminde yurt dışına uzun süreli seyahat edebilmek için doktorunuzun ve sağlık sigortanızın onayı gereklidir.

6. Ev hanımları için Ebeveynlik parası (Elterngeld) ne kadar?

Çalışmayan annelere maaş bağlanıyor mu?

Çalışmayan anneler de doğumdan hemen sonra ilk bir yıl için ebeveynlik parası (elterngeld) alabilirler. (2019 için belirlenen rakama göre her ay 300 Euro)

7. Kindergeld yani çocuk parası ne demek ve kadar?

Almanya’da doğan her çocuk öğrenimini tamamlayıp çalışıncaya kadar (en fazla 25 yaşının sonu olarak belirlenmiştir ) çocuk parası alma hakkına sahiptir. İkiz ya da üçüzlerde ise doğan çocuk sayısı kadar çarpılarak verilir.

Çok çocuklu ailelerde hesaplama şöyledir :

Temmuz 2019 itibariyle aylık ilk çocuk için 204 Euro; ikinci çocuk için 204 Euro; üçüncü çocuk 210 Euro; dördüncü çocuk ve sonrası 235 Euro

8. Landeserziehungsgeld  yani çocuk yetiştirme parası nedir ve ne kadar ödenir?

Çalışmayarak çocuğuna kendi bakmak isteyen ya da kısmen çalışan (mini job gibi) kadınlara ödenen bir sosyal yardımdır.İlk çocuk için 150 Euro ikinci çocuk için 200 Euro üçüncü çocuk için 300 Euro‘dur.

Bu yardımı alabilmek için 1.1.2017 den sonra doğan çocuklar için şartlar şöyle:

• 34.000 Euro (Anne ve babanın birlikte)
• 31.000 Euro (Tek ebeveynle yetişen çocuklar için) toplam gelir üst sınırı brüt olarak aşılmıyorsa Landeserziehunggeld sosyal yardımı alma hakkınız vardır.

İlk çocuk için 6 ay ikinci çocuk için 12 ay (ikiz çocuklar için de 12 ay) bu yardımı alma hakkınız var.

9. Betreuungsgeld yani çocuk bakımı parası nedir ve ne kadar ödenir?

Çocuk bakımı parası, kamu tarafından sübvanse edilen kreş (Kita / Krippe) ya da  gündüz bakım evini (Tagesmutter) kullanmayan ebeveynlere bebeğin 15. ayından başlayarak 36. ayına kadar verilir. Bu durumda maksimum ödenen süre 22 aydır.

Ebeveynlerin çocuklarına bakmaları için evde kalmaları gerekli değildir. Yarı zamanlı ya da tam zamanlı işte çalışmaları bakım yardımı alma hakkını etkilemez. Örneğin çocuk bakımı hizmeti anneanne/babaanne, dede yada au-pair tarafından da karşılanabilir.

Ödenen miktar eyaletlere göre farklılık gösterebilir. Örneğin Bayern eyaleti için 150 Euro belirlenmiştir.

10. Familiengeld yani aile destek yardımı ne kadar?

1 Eylül 2018 tarihinden itibaren Bayern (Bavyera) eyaletinde çocuklu ailelere finansiyel destek anlamında yeni bir uygulama başlıyor.

Betreuungsgeld yani çocuk bakım parasındaki şartlara bakılmaksızın 13. aydan itibaren 36. aya kadar ödenecek sosyal yardım. (Yani çocuğunuzun Kita/Krippe ya da benzeri bakım evine gidip gitmemesi, annenin çalışıp çalışmaması bu yardım için bir kriter değil.)

1 Eylül 2017 yılından itibaren doğanlar 24 aya ait olan sosyal yardımın tamamını alabilecek. 1 Eylül 2018 den itibaren ödenecek miktar birinci ve ikinci çocuk için 250 Euro üçüncü çocuk için 300 Euro.

Almanya’da hamilelik ile ilgili diğer yazılarım: 

Almanya’da gebelik takibi Türkiye’dekinden biraz farklı. Hamile kadının ihtiyaçlarına yönelik takip ebeler üzerinden yürüyor. Bu konuyla ilgili  Almanya’da gebelik takibi ve ebe seçimi adlı yazımı, Almanya’daki doğum ile ilgili kendi tecrübelerimi  Almanya’da bir doğum hikayesi adlı yazımı, doğum sonrası yeni anneler için bebekle katılabileceği aktiviteler ve diğer konular için Almanya’da anne bebek kursları adlı yazımı, Almanya’da hamile kadınlara yönelik çeşitli kurslar veriliyor bu kurslardan benim katıldığım ile ilgili bilgileri Almanya’da yenidoğan bakımı kursu  adlı yazımdan okuyabilirsiniz.

Almanya’da yaşam ve annelik üzerine röportajı linkten okuyabilirsiniz.

*Yeni yazılarımı takip etmek için facebook ya da instagram sayfama linkten ulaşabilirsiniz.